De historische stad Diksmuide is gelegen in de provincie West-Vlaanderen, waar het zich situeert tussen het centrum en het noordwestelijk deel van de Provincie. Diksmuide is een typische fusiestad, bestaande uit vijftien woonkernen, waarvan Diksmuide de stedelijke centrumfunctie vervult.
Diksmuide ligt op de grens van de kustpolders en de zandleemstreek en ontstond er tijdens de 9de eeuw op de monding van de Handzamevaart of Krekebeek in de Ijzer. Dicasmutha betekent dan ook Dijk aan de monding. De nederzetting ontwikkelde zich tot een haven, waar er rond 960 een kapel, afhankelijk van de huidige deelgemeente Esen, en een markt gesticht werden. In de 12de eeuw werd Diksmuide niet alleen een afhankelijke parochie, maar ook een stad met eigen rechten. In 1270 werd een aarden omwalling aangelegd.
Zuivel- en lakenhandel waren de twee pijlers van de Diksmuidse welvaart. Het verlies bij de Slag van Kassel o.l.v. de Lampernissenaar Nikolaas Zannekin, luidde een donkere periode in. In de 15de eeuw begon ook de lakennijverheid te kwijnen. De tweede helft van de 17de eeuw bracht in Diksmuide hoofdzakelijk oorlog en beleg, niet in de laatste plaats door de territoriale aspiraties van de Fransen. Samen met het Oostenrijks bewind brak een tijdspanne van grotere politieke en economische stabiliteit aan.
Ook de 19de eeuw was een periode van rust, de stilte voor de storm. In oktober 1914 werd Diksmuide, verdedigd door Belgische en Franse soldaten, onder de voet gelopen door de Duitse troepen. In uitvoering van het von Schlieffenplan wensten de Duitse troepen immers zo vlug mogelijk de IJzer te overschrijden om Calais en Duinkerke te bereiken. Door het openen van de IJzersluizen te Nieuwpoort zetten de Geallieerden echter de IJzervlakte en het Krekedal onder water. De Duitse doortocht werd afgesneden met gevolg dat Diksmuide vier jaar lang in de frontlinie lag. Daardoor kwam Diksmuide volledig verwoest uit de Eerste Wereldoorlog. Ook de Tweede Wereldoorlog spaarde de IJzerstad niet, maar de verwoestingen bereikten niet de omvang van 1914-1918.
Bij de gemeentelijke herindeling van Diksmuide per 1 januari 1977 werden de grenzen van de stad verlegd. De dorpen Beerst, Driekapellen, Leke, Pervijze, Vladslo en Woumen hielden op zelfstandige gemeenten te zijn en werden Diksmuids grondgebied, evenals Esen en Kaaskerke die reeds in 1964 bij Diksmuide werden gevoegd.